Wie in het voorjaar en in de vroege zomer gaat wandelen in het Galmaardse landbouwgebied maakt kans om een bijzonder en zeldzaam vogeltje te horen zingen. In een boompje of struikje aan de rand van een akker -of weiland kan de bijzondere zang van de geelgors gehoord worden. Volgens sommige bronnen diende de geelgors zijn zang als inspiratie voor Beethoven bij het schrijven van zijn 5e symfonie: “dzi-dzi-dzi-dzi-dzèèèè”.
Wie een verrekijker en geluk heeft maakt zelfs kans om deze prachtige gele vogel in al zijn pracht bezig te zien!
De geelgors is een mooie, kleurrijke verschijning die zich het best thuis voelt in kleinschalig landbouwlandschap. Akkers en weilanden met veel struikjes, haagjes en houtkanten vormen de ideale biotoop voor deze bijzondere zangvogel. Als voedsel eet de geelgors het liefst zetmeelhoudende zaden en in de broedperiode ook insecten. Het nest wordt gebouwd op een tiental centimeter boven de grond in dikke struiken en doornstruwelen in open landschap.
Geelgors in slechte papieren
Helaas is de geelgors intussen een echte zeldzaamheid geworden in Vlaanderen die lokaal dreigt uit te sterven. Het verdwijnen van verwilderde ruige hoekjes en houtkanten op perceelranden door schaalvergroting en ruilverkavelingen in veel landbouwgebieden hebben ertoe geleid dat de geelgors onvoldoende broedplaatsen en (winter)voedsel kan vinden om te overleven. Waar er vroeger veel graanstoppels en maïs achterbleef na de oogst, is er vandaag door efficiëntere oogsttechnieken amper voedsel te vinden van december tot april.
Galmaarden ligt in het centrum van de allerlaatste volwaardige geelgorspopulatie in het westen van Vlaanderen. Dit is te danken aan het behoud van struikjes en haagkanten in het landbouwgebied, en ook dankzij de inspanningen van verschillende landbouwers die beheersovereenkomsten aangegaan zijn om akkervogels te beschermen. Bij deze overeenkomsten krijgen de landbouwers subsidies om perceeltjes of perceelranden in te zaaien met graan, waarvan de geelgors in de winter handig gebruik maakt. Naast de geelgors profiteren ook andere soorten waaronder patrijs, rietgors en blauwe kiekendief van deze beschermingsmaatregelen door de landbouwers. Een mooi voorbeeld van hoe landbouw en natuur hand in hand kunnen gaan!
Een mooi voorbeeld van hoe deze beheersovereenkomsten echt het verschil kunnen maken, was deze winter te vinden in Tollembeek. Rond een akkertje dat ingezaaid was met graan, was zo goed als de gehele restpopulatie geelgorzen van de regio te vinden! Een honderdtal van deze prachtige gele vogels verzamelde zich hier om te eten, wat er op wijst dat dit de enige plek in de regio was waar er genoeg wintervoedsel te vinden was. Dit was mede te wijten aan de natte winter en slechte graanopbrengsten. Terwijl dit een prachtig schouwspel opleverde, was dit ook een herinnering dat deze restpopulatie in groot gevaar blijft. Doordat het grootste deel van de geelgorspopulatie samen op één plek zat, waren deze ook bijzonder kwetsbaar. Één uitbraak van ziekte zou catastrofaal zijn en het einde van de soort in de regio kunnen betekenen. Hetzelfde geldt voor het tekort aan voedsel, wat ook gebeurde. Het INBO (Instituut voor Natuur en Bosonderzoek) monitorde samen met vrijwilligers de aantallen en de voedselbeschikbaarheid op deze site. In februari werd vastgesteld dat het graan op was en de aantallen aan het kelderen waren. Om te vermijden dat deze laatste geelgorzen massaal zouden verhongeren, werd er besloten om hier te gaan bijvoederen.
Bescherming als hoop voor de toekomst
De geelgors is een bijzonderheid die ons landschap rijker maakt, welke dan ook moet gekoesterd worden! Het geluk om deze vogel te horen zingen tijdens een wandeling is nog maar voor weinig mensen in Vlaanderen weggelegd. Om de geelgors in het Pajottenland en de Vlaamse Ardennen een kans te geven om een comeback te maken, is het cruciaal dat de populatie hier niet verder achteruit gaat maar groeit.
Hoe kan je als burger of landbouwer de geelgors helpen?
Het behoud maar ook de aanleg van struikjes, hagen, houtkanten en verwilderde hoekjes op perceelranden langs open gebieden is cruciaal zodat de geelgorzen hun nest kunnen bouwen. Belangrijk is dat deze struiken en hagen langs onder gesloten zijn met een dikke vegetatielaag zodat roofdieren zoals katten er niet in kunnen. Wist je dat het zonder vergunning verwijderen van deze kleine landschapselementen zelfs bij wet verboden is? Ook het gebruik van pesticiden is nefast voor de overleving van de geelgors.
Daarnaast kunnen landbouwers steeds beheersovereenkomsten aangaan die cruciaal zijn voor de overleving in de winter, iets wat door de gemeente Galmaarden aangemoedigd wordt! Voor vragen of advies rond subsidies voor de geelgorsvriendelijke inrichting van jouw terrein kan steeds contact opgenomen worden met de Vlaamse Landmaatschappij (VLM), Regionaal Landschap Pajottenland en Zennevallei of met onze milieudienst.
Heb je een geelgors gezien of gehoord? Gelieve steeds jouw waarneming met locatie en tijdstip in te voeren op waarnemingen.be met zoveel mogelijk details over jouw waarneming (bijvoorbeeld zingend, foeragerend,…). Een foto of geluidsopname mag altijd maar hoeft niet. Dit helpt onderzoekers om de populatie in kaart te brengen om deze beter te kunnen beschermen voor volgende generaties.
